بابک گلستانی / میکسوفون
آدرس تلگرام: http://telegram.me/babakgolestani
اکثر کسانی که وارد دنیای تولید موسیقی می شوند، با یک علامت سوال بزرگ مواجه‌اند:
چه بلندگویی (اسپیکر یا مونیتوری) را باید بخرم؟
در آغاز راه، شاید نیازی به تهیه‌ی یک مونیتور گران قیمت نباشد. قبلا هم در بخشی دیگر از سایت تاکید شده بود، که از یک مونیتور عالی در یک فضای بد به لحاظ آکوستیک نمی‌شود انتظارات زیادی داشت. و معمولا تازه واردین به دنیای تولید موسیقی توجهی به آکوستیک اتاقشان نمی‌کنند و در حقیقت آن را چندان جدی نمی‌گیرند. آن‌ها دنبال سریع‌ترین مسیر در رسیدن به "صدا" هستند. بنابراین تصمیم گرفتم با معرفی و بررسی چند مونیتور نسبتا ارزان قیمت، راهنمایی "جمع و جور" و به دور از زیاده گویی برای مخاطبین سایت میکسوفون که به دنبال تهیه‌ی مونیتور هستند، ارایه دهم.
مونیتور ADAM A5
مونیتورهای آلمانی آدام با ظاهری نه چندان دلنشین در دل بسیاری از اهالی صدا، از تازه واردین گرفته تا حرفه‌ای‌ها، جایگاه قابل توجهی دارند. مونیتور A5، با حدود ۵ کیلوگرم وزن از جمله مونیتورهای ارزان قیمت آدام محسوب می‌شود که در حقیقت برای کسانی تولید شده است که بودجه ی آنچنانی برای خرید محصولات گران قیمت‌ترِ آدام در دست ندارند (و احتمالا همچنین برای کسانی که می خواهند تجهییزاتشان تا حد امکان جمع و جور باشد). این مونیتور هم مانند دیگر محصولات آدام دارای توییترِ (Tweeter) مدل ART است: توییر ریبون. این توییتر برخلاف بسیاری از توییترهای ریبون دیگر با پرَنسیپ Air Motion Transformer کار می‌کند که اختراع یک فیزیک‌دان به نام دکتر اسکار هایل است. دیافراگم در این توییتر همراه با تمپوی موسیقی، به نوعی مانند یک آکوردیون حرکت می کند و از این طریق به سرعتی معادل چهار برابر سرعت بسیاری از توییترهای دیگر می‌رسد. نتیجه: پاسخ ایمپالس یا impulse response کم‌نظیر. درایور میدرنج و باس (فرکانس های میانی و پایین) این مونیتور در خدمت بازتولید صدایی با پایین ترین سطح رنگ‌آمیزی قرار گرفته است. از نظر برخی از اهالی صدا، از جمله من، توییترهای ریبون، در قیاس با درایور میدرنج/باس، بیش از حد اطلاعات به گوش شنونده می‌رسانند. این باعث خستگی سریع گوش، عدم ایجاد گذار یا Transition درست بین فرکانس‌های میدرنج و بالا و جلو یا forward بودن صدا می‌شود. برخی دیگر هم این خصوصیات را می پسندند و اعتقاد دارند که این خصوصیات به آن ها در تصمیم گیری‌هاشان کمک می‌کند.
مونیتور A5 در محدوده‌ی باس فوقانی (۲۰۰-۳۰۰ هرتز) داران توازن فرکانسی مناسبس است. زیر ۶۰ هرتز تقریبا چیزی شنیده نمی‌شود (که با در نظر گرفتن سایز این مونیتور، عجیب هم نیست). باید توجه داشت که پاسخ فرکانسی "همه چیز" نیست! اطلاعات مربوط به اتاق یا room با دقتی قابل توجه منتقل می‌شوند. فانتوم میانی به اندازه‌ی کافی قوی است. مشکلات مربوط به فاز شنیده نمی‌شوند.
مونیتورهای KRK Rokit و VXT-8
شرکت KRK هم مانند بسیاری از دیگر تولید‌کنندگان، خطوط تولید متنوعی دارد: از مونیتور گران قیمت Expose تا سری متوسط الحالِ V و اسپیکرهای ارزان قیمت Rokit که هر کدام در اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند.
مونیتورهای سری V مانند مونیتورهای Mackie و EMES (که در ادامه بررسی خواهند شد) دارای یک لیمیتر داخلی هستند که بلندی صدا را محدود می‌کند و از این طریق مانع از صدمه دیدن مونیتور می‌شود.
پاسخ فرکانسی VXT-8 خطی تر از سری Rokit است. کمی قبل از ۱۵ کیلوهرتز از انرژی صدا کم می‌شود و دوباره همه چیز آنگونه است که انتظار می‌رود. تصویر استریو نسبتا سه بُعدی است. میدرنج و فرکانس های بالا به شکل قابل توجهی "درست" صدا می‌دهند. باس تا حدود قابل توجهی عمیق است و سریع.
مدل RP8 هم به لحاظ پاسخ فرکانسی تا حدودی پا به پای برادر بزرگ‌ترش پیش می رود با این تفاوت که انرژی در محدوده‌ی ۲-۳ کیلوهرتز افزایش یافته است. باس عمیق نیست، اما سریع است و نسبتا دقیق. فرکانس های بالا با لطافتی بیش از حد بازتولید می‌شوند: دقت کم و تمایل به بهتر جلوه دادن میکس. فرکانس‌های میانی در هر دو محصول تا حد خوبی، درست و دست‌نخورده به گوش می‌رسند.
مونیتور Mackie HR624
این محصول جزء محبوب‌ترین محصولات "ارزان قیمت" صنعت صداست. سری دوم این محصول (MK 2) نیز چند سالی است که وارد بازار شده است که در آن از تیزی‌های بدنه کم شده که این می‌تواند به بهبود صدای آن، به خصوص بهبود تصویر استریو در آن کمک کند. امپلی فایر در سری دوم تغییری نکرده است و تنها یک لیمیتر به آن اضافه شده است. توییتر این مونیتور از نوع تیتانیوم است که حداقل به لحاظ تئوریک قرار است بهبودی را به لحاظ صوتی نسبت به توییتر قبلی (که از نوع آلومینیوم-دُم بود)، ایجاد کند. تیتانیوم در عین حال که بسیار مقاوم است، سبک هم هست. البته مهار کردن خصوصیات منفی و ذاتی توییترهای تیتانیوم کار ساده‌ای نیست: مثلا تحت کنترل قرار دادن رزونانس-پیک ها یا خصوصیات درونی Damping در این فلز سخت. ساختار این مونیتور به اصطلاح رادیاتور منفعل است (Passive Radiator) که شکل خاصی است از ساختار Bass Reflex. در پشت بدنه یک درایور باس قرار دارد که به هیچ منبع انرژی متصل نیست. خصوصیات فیزیکی این درایور طوری تعیین شده که با فاز معکوس نسبت به درایور اصلی به حرکت در آید. وقتی دیافراگم در درایور اصلی به سمت بیرون حرکت می‌کند، دیافراگم درایور منفعل هم به سمت بیرون (از جهت دیگر) هدایت می‌شود. از این طریق انرژی در فرکانس های خاصی افزایش پیدا می‌کند.
فرکانس های ۳۰۰ تا ۵۰۰ هرتز و دور و بر یک کیلوهرتز در این مونیتور اندکی تعدیل شده اند. سرعت و عمق آن خوب است، اما درخشان نیست. تصویر استریو می‌توانست کمی گسترده‌تر باشد. باس کمی اغراق شده به گوش می‌رسد (با تاکید).
مونیتور EMES Black TV
این مونیتور آلمانی چندی است که جایگاه ویژه‌ای در استودیوهای حرفه‌ای و خانگی پیدا کرده است. بنابراین لازم دیدم که علی‌رغم اینکه این محصول در ایران احتمالا چندان شناخته شده نیست، به بررسی آن بپردازم. چرا که اصولا یکی از اهداف میکسوفون شناساندن ناشناخته‌هاست به ایرانیان.
این مونیتور مانند مونیتورهای گران قیمت Geithain از یک درایور دوگانه یا هم محور (coaxial) بهره می‌برد. از مزایای استفاده از این نوع درایور می‌توان از ایجاد تصویر استریوی بسیار دقیق و پاسخ ایپمالس نزدیک به ایده آل نام برد. شاید اینجا برای برخی از مخاطبین، این سوال پیش آید که چرا تولید کنندگان بیشتری از این نوع درایور استفاده نمی‌کنند. پاسخ این که ساخت سیستم های Coaxial اصلا ساده نیست. در این سیستم درایور میدرنج/باس، هدایت صوتی توییتر را در اختیار دارد و در نظر نگرفتن کوچک ترین مسایل در روند تولید می تواند باعث ایجاد اختلال در بازتولید صدا توسط توییتر شود.
این مونیتور سیگنال را رنگ‌آمیزی نمی‌کند. یا دقیق‌تر: سیگنال را تنها اندکی رنگ آمیزی می کند! بازتولید عمق و تصویر استریو عالی است. فانتوم میانی بسیار قوی است. فاصله‌ی میان سازها قابل توجه است. باسِ پایین دست کاری نشده است و سریع و نسبتا دقیق صدا می‌دهد. این مونیتور مانند مدل Quartz، محصولی است راست گو! میکس بد، بد صدا می دهد و میکس خوب، خوب. "به همین سادگی"!
مونیتور APS Aeon
این مونیتور لهستانی در بازتولید عمق اتاق ضعف نشان می‌دهد، به عبارت دیگر همه‌ی سازها را در موسیقی تا حدودی به سمت جلو هدایت می‌کند. تصویر استریو دقیق است و فانتوم میانی قوی. باس‌های بالا (Higher Bass) کمی تعدیل شده‌اند. فرکانس های میانی و بالا نسبتا متعادل به نظر می‌رسند. وضوح در فرکانس‌های بالا بسیار خوب است (با تشکر از شرکت نروژی SEAS به خاطر تولید توییترهای این محصول!). لازم به ذکر است که این مونیتور تمایل اندکی هم به بهتر جلوه دادن میکس دارد: پاسخ ترانزینتی با سرعت نامناسب؟
مونیتور Event ASP6
محصولات Event در بازتولید صدایی عمیق شهرت دارند. از این نظر حتی این مونیتور کوچک هم حرف‌هایی برای گفتن دارد! عمق و تصویر استریو و فانتوم میانی در این محصول بسیار خوب بازتولید می شوند. باس چندان عمیق نیست، اما واضح است و سریع. این مونیتور به طور کلی کمی روشن صدا می‌دهد و گاهی روی sssss زیادی تاکید می کند.
مونیتور Genelec 8020A
مونیتورهای جنلک تقریبا در همه جای دنیا به شدت مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از توییترهای متال-دُم، از مهم‌ترین دلایلی است که باعث شده برخی از اهالی صدا (از جمله تقریبا همه ی مسترینگ / میکس مَن‌ها در اروپا که من می‌شناسم)، از این مونیتور فاصله بگیرند. به عبارت دیگر در هنگام استفاده از اسپیکر جنلک، بزرگ‌ترین چالش پیش روی بسیاری، شنیدن صدای توییتر آن است: صدای سخت یا hard و اصطلاحا ابری (نا دقیق). البته این به عادت هم بستگی دارد. (همانطور که بزرگ‌ترین چالش پیش روی بسیاری از کابران هنگام کار کردن با مونیتورهای آدام، توییترهای ART است). برای بسیاری از جمله من توییتر سرامیک صدای "درست تری" دارد از توییترهای فلزی یا متال-دُم. که البته جنس توییتر ابدا "همه چیز" نیست. پارامترهای زیادی در صدای توییتر دخیل هستند: امپلی فایر، کراس آوِر (crossover)، زاویه ی فیلتر، فضای بازتولید صدا (حجم، آکوستیک و ...).
باس و میدرنج کمی جلو صدا می‌دهند و البته با صدا یا volume کم تا متوسط، با دقت بالاتری پخش می‌شوند. باس همیشه دقیق نیست. دقت در تصویر استریو (تحت تاثیر باس نادقیق؟) درخشان نیست. اگر موسیقی با صدایی "نه چندان بلند" پخش شود، اطلاعات اتاق با دقت بسیار قابل توجهی بازتولید می‌شوند. برای برطرف کردن ضعف در بازتولید باس‌های پایین (deep bass) شرکت جنلک استفاده از ساب ووفر 7050A را توصیه می‌کند.
مونیتور Adam A7X
در مورد توییترهای آدام، به گمانم، به اندازه ی کافی نوشتم. بنابراین اینجا از توضیح بیشتر پرهیز می‌کنم.
صدای این مونیتور به لحاظ تونال، نسبتا متوازن است: با گرایش اندک به سمت روشنایی! باس عمیق نیست، اما دقیق است و قوی. میدرنج نسبتا دست نخورده است و از اطلاعات کافی برخوردار است. گذار یا Transition از میدرنج به فرکانس‌های بالا تا حدودی یکنواخت انجام می‌شود.
مونیتور Focal Solo 6 BE
مونیتورهای فوکال به داشتن فرکانس میدرنج و بالای دقیق معروف‌اند. مونیتور کوچک Solo 6 BE هم از این مزایا بی‌بهره نیست. فرکانس‌های بالا نسبتا دقیق صدا می‌دهند: من شخصا از طرفداران توییتر بریلیوم هستم که در این محصول هم به کار رفته است. اولین بار این توییتر را در محصولات شرکت آلمانی AOS که به صورت سفارشی و دست ساز مونیتور/بلندگو تولید می‌کند، شنیدم. البته آن توییترِ به خصوص توسط شرکت دانمارکی Scanspeak تولید شده بود و به لحاظی دقیق‌تر از توییتر Focal صدا می‌داد. اما توییتر فوکال هم حرف های خوبی برای گفتن دارد. میدرنج نسبتا دست نخورده است (به استثنای میدرنج پایین که چندان دقیق نیست) و اطلاعات "ماکرودینامیکی" خوبی را به گوش می‌رساند. باس عمیق است، اما آنطور که انتظار می‌رود دقیق نیست. میکس چندان بهتر از آنچه هست، به گوش نمی‌رسد: ایرادهای میکس "نسبتا" به راحتی قابل شنیدن هستند. لازم به ذکر است که در بعضی موارد همه چیز به شنونده و البته اتاق مربوط است. اما به اعتقاد عده‌ای از اهالی حرفه‌ای صدا، میکس باس و میدرنج پایین (برای درک بهتر این اصطلاحات به مقاله ی زبان صدا در میکسوفون مراجعه شود) با این مونیتورها چندان ساده نیست که با کسب شناخت بیشتر نسبت به این مونیتور، به مرور زمان، این مشکل کمرنگ‌تر خواهد شد.
______________________________________________
موفق باشید.
سوییس، ۲۰۱۶
Babak Golestani / www.mixofon.com