بابک گلستانی / میکسوفون
آدرس تلگرام: http://telegram.me/babakgolestani
سایکو آکوستیک علمی است که به ارتباط میان خصوصیات فیزیکی صوت و پردازش و ادراک آن توسط مغز انسان می‌پردازد که در موارد بسیاری برداشتی کاملا شخصی را از پدیده‌های شنیداری در پی دارد. در حقیقت آن چیزی که روی کاغذ از آنالیز رویدادهای صوتی به دست می‌آید، لزوما با آن چه که مغز درک می کند مطابقت ندارد.
به عنون مثال باندی که اتحادیه‌ی بین المللی مخابرات برای انتقال مکالمات تلفنی پیشنهاد کرده است (۳۰۰ تا ۳۴۰۰ هرتز)، از نگاه بسیاری از اهالی صدا به لحاظ «تئوریک» غیر قابل قبول است، چرا که همه می‌دانیم که فرکانس پایه‌ی صدای مردها حدود ۱۰۰ هرتز و این فرکانس در صدای زنان ۱۸۰ هرتز است: بسیار پایین‌تر از فرکانس پایه‌ی تعیین شده برای انتقال مکالمات (۳۰۰ هرتز)!
اما در حقیقت مشکلی وجود ندارد: گوش انسان این توانایی را دارد که بوسیله‌ی هارمونیک‌های متعدد یا overtones، فرکانس پایه را بازتولید کرده و به سیگنال به نوعی اضافه کند!
پاسخ فرکانسی لوح فشرده (CD) بسته به توانایی شنیداری انسان تعیین شده است (۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز)، در حالی سیستم‌های صوتی و البته فضاهای فیزیکی خانگی به ندرت اجازه‌ی بازساخت فرکانس ۲۰ هرتز را به شنونده می‌دهند: ارگ کلیسا فرکانس ۱۶ هرتز و پیانوهای کنسرت فرکانس ۲۵ هرتز را به راحتی تولید می‌کنند! این فرکانس‌ها از طریق سیستم‌های صوتی در بهترین حالت با صدای بسیار کمی بازسازی می‌شوند. اما مغز انسان اینجا هم با آنالیز هارمونیک‌ها، فرکانس ۲۰ هرتز را تولید مجدد می‌کند و قابل شنیدن.
هزینه‌ای که این بازسازی (بخوانید محاسبه) برای مغز در پی دارد، لذت کافی نبردن از موسیقی است! و هزینه‌ای که مدیوم ناتوان (یا کم توان) بلندگو برای اهالی موسیقی داشته، صرف نظر کردن از گنجاندن اطلاعات موسیقایی در اکتاوهای پایین است که به خصوص در موسیقی پاپ و راک به شدت نمایان است (که البته این اکتاوها برای موسیقی دانان سنتی ایران اصولا بی معنا هستند).
برخی از تولیدکنندگان در بلندگوها یک Lowpass Filter از ۱۰ کیلوهرتز تعبیه می کنند تا مغز هارمونیک‌های کمتری را بشنود. از این طریق تجربه‌ی گوش دادن به موسیقی برای شنونده شیرین‌تر و به اصطلاح رهاتر می‌شود، چرا که از این طریق مغز دست از محاسبه‌ی فرکانس پایه بر می‌دارد.
و اما شناخت از واکنش مغز به پدیده‌های گوناگون شنیداری، به تولید کنندگان بسیاری در صنعت صدا این امکان را داده است که محصولات بی کیفیت خود را (بلندگو، میکروفون، پری امپ، مبدل آنالوگ به دیجیتال و …) به عنوان یک «پدیده» به مصرف کنندگان کم تجربه غالب کنند: چو دزدی با چراغ آید گزیده‌تر برد کالا (؟).
موفق باشید.
سوییس، اکتبر ۲۰۱۷