مقایسه‌ی میکروفون‌های نویمان

بابک گلستانی / میکسوفون

آدرس تلگرام: http://telegram.me/babakgolestani

بیش از نیم قرن است که ردپای میکروفون‌های نویمان در بهترین، معروف‌ترین (و البته بدترین) رکوردهای تاریخ به جا مانده است. بنابراین نقشی که نویمان در تاریخ ضبط موسیقی و صدا ایفا کرده است غیر قابل چشم پوشی است. به همین دلیل تصمیم گرفتم که نوشته‌ای را به مقایسه‌ی برخی از میکروفون‌های مشهور این کمپانی آلمانی اختصاص دهم. طبیعی است که من همه‌ی میکروفون‌های نویمان را به خوبی نشناسم، با وجود اینکه سال‌هاست با بسیاری از آن‌ها دست در دست مشغول کارم. بنابراین ترجیح می‌دهم در مورد میکروفون‌هایی می‌نویسم که شناخت بیشتری از آن‌ها دارم و از بررسی میکروفون‌هایی که شناخت اندکی از آن‌ها دارم، خودداری می‌کنم.

Neumann M49
رُی والاسِ مشهور (از کمپانی Decca) جزو اولین کسانی بود که از این میکروفون با الگوهای قطبی قابل تغییر، در آرایش Decca Tree برای ضبط ارکستر در لندن و ژنو استفاده کرد (الگوی کاردیوید)، که البته مدتی بعد میکروفون‌های نویمان KM56 و در نهایت M50 جایگزین M49 در این آرایش شدند. از خصوصیات اصلی این میکروفون که در اصل با تیوب Hiller MSC2 تولید شده بود (و ظاهرا مدتی بعد با Telefunken AC701 جایگزین شد)، می‌توان از صدایی با وضوح مناسب، اما در عین حال پرحجم و پرمایه (rich) نام برد. شاید به همین دلیل است که از نگاه برخی، M49 بهترین میکروفون نویمان است برای ضبط صدای خواننده‌ها (vocals) در موسیقی‌های عامه پسند و جَز.

Neumann U87
پیش از بررسی اجمالی میکروفون‌های دیگر، به دلیل محبوبیت بسیار این میکروفون در میان اهالی صدا، نگاهی به خصوصیات مهم این میکروفون می‌اندازم. میکروفون U87 هم مانند M49 دارای الگوهای قطبی قابل تغییر است (اُمنی یا کُرَوی، کاردیوید و هشت). به دلیل تاکید روی فرکانس‌های بالا (به پاسخ فرکانس این میکروفون در زیر نگاهی بی‌اندازید) و هم‌زمان حفظ تمرکز روی میدرنج و استحکام فرکانس میدرنج پایین (یا Lower Mids)، این میکروفون از گزینه‌های غیرقابل چشم پوشی در ضبط موسیقی قرار گرفته است و در موارد بی‌شماری هم از این میکروفون برای ضبط وکالیست‌ها در موسیقی پاپ استفاده شده است.
اما من و تعدادی از همکارانم، چندان تمایلی برای استفاده از این میکروفون به خصوص در ضبط موسیقی کلاسیک نداریم. دلیلش هم تاکید بیش از حد روی فرکانس‌های بالاست که در بسیاری از موارد صدای ضبط شده را از حالت نزدیک به واقعیت خارج می‌کند (در ورسیونِ به اصطلاح vintage این میکروفون این تاکید کمی کمرنگ‌تر است، اما هنوز هم برای من و بعضی از دوستانم در بسیاری از موقعیت‌ها غیر قابل تحمل است). قابل ذکر است که حتی در ضبط موسیقی کلاسیک هم می‌توان از خصوصیات این میکروفون بهره برد: مثلا در ضبط سازهایی که به طوری ذاتی دارای صدایی با وضوح یا presence کم هستند: به عنوان مثال، گاهی برای گروه کنترباس‌ها در ارکستر.

Neumann M50
به رُی والاس و کمپانی Decca باز می‌گردیم که از این میکروفون در آرایش Decca Tree برای ضبط ارکستر استفاده می‌کردند. دلیلش هم پاسخ فرکانسی مخصوص به این میکروفون بود که با وجود داشتن الگوی کُرَوی، فرکانس‌های بالای ۱۰۰۰ هرتز را باریک‌تر می‌شنید (به بیان بهتر (؟): با جهت داری یا directionality بیشتر) و از طریق نادیده گرفتن (یا نشنیدن) بخشی از بازتاب‌های فرکانس‌های بالا در سالن، به لُکالیزاسیون یا جایگیری سازها در استریو پانوراما و در عمق کمک می‌کند. هر چند که این موضوع از نظر من بسیار قابل بحث است، اما در این مقاله‌ی کوتاه جای آن نیست. توضیحی کوتاه: ایده‌آل آن زمان ابدا این نبود که صدای ضبط شده از ارکستر به واقعیت نزدیک شود، بلکه این بود که صدای ضبط شده باید از واقعیت بهتر صدا دهد.

Neumann U67
این میکروفون که دارای الگوهای قابل تبدیل است و در آن از تیوب Telefunken EF86 استفاده می‌شد، شاید خاص‌ترین (نه لزوما بهترین) میکروفونی باشد که تا به حال شنیده‌ام. مهمترین خصوصیت آن صدای نسبتا تهاجمی (aggressive) این میکروفون است که به شدت به input gain یا سیگنال ورودی کم توجه است و تقریبا همیشه خوب صدا می‌دهد! میدرنج در این میکروفون شکوهمند است و فرکانس‌های بالا تُرد و برشته‌اند، اما هارش صدا نمی‌دهند. گمان من این است که بسیاری از میکروفون‌های دیگری که نویمان سعی کرد با قیمتی پایین‌تر تولید کند، تقلیدی کودکانه از این میکروفون هستند که تولید آن گران تمام می‌شود: شاید به همین خاطر است که چند دهه از آخرین باری که این میکروفون تولید شد می‌گذرد. شایان ذکر است که این میکروفون جذاب‌ترین میکروفون برای کپی است و شرکت‌های کوچک بسیاری در نقاط مختلف دنیا، نمونه ای کپی برداری شده از این میکروفون را ارایه کرده‌اند با این ادعا که صدای کپی کاملا با اصل مطابقت می‌کند: در حالی که ابدا اینطور نیست!
در ضمن نویمان میکروفون استریویی به نام SM69 هم تولید کرده که به گمان بسیاری نسخه‌ی استریوی U67 است. من با هر دوی این دوستان کار کرده‌ام و چنین مقایسه‌ای، با این درجه از اطمینان را درک نمی کنم. به گفته ی دوستی SM69 بیشتر به M269 نزدیک است.
فراموش نکنم: یکی از خصوصیت بسیار حائذ اهمیت U67 قابلیت پذیرش EQ است! به عبارت دیگر، صدای این میکروفون در مقابل تغییرات فرکانس‌ها از طریق EQ بسیار انعطاف پذیر است. خصوصیتی که با U87 و KM84 مشترک است: هرچند این دو تاحدودی انعطاف پذیری کمتری نشان می‌دهند.   

Neumann U47
هر وقت که اسم این میکروفون به زبان می‌آید، ذهن من فورا به سمت کنترباس و ویولون‌ سل پر می‌کشد. این نویمان هم از آن دسته میکروفون‌هایی است که حرفی برای گفتن دارد. صدایی پر حجم با وضوح و presence درست. این میکروفون به سیگنال ورودی یا input gain حساسیت کمتری از U67 نشان می‌دهد و با input gain مناسب، بسیار پرحجم، پرعمق و دینامیک صدا می‌دهد.
برای دوستان اهل کپی: میکروفون Wunder CM7 کپی بسیار خوبی است از U47. میکروفون Horch RM-2J هم همینطور، هرچند که این میکروفون کمی در بازتولید دینامیک کم می‌آورد.

Neumann U89
این میکروفون با الگوهای قطبی مختلف، که به روایتی، ورسیونی قدیمی از میکروفون TLM170 است، به داشتن صدایی دست کاری نشده معروف است که در آن از تاکید روی فرکانس‌های بالا که مختص نویمان است، خبر قابل توجخ نیست. به همین دلیل من معمولا برای ضبط موسیقی کلاسیک به این میکروفون و به خصوص به ورسیون بدون ترنسفورمر آن TLM170 فکر می کنم که از آن در ضبط ویولن و ویولن سِل در آلبوم توتیا هم استفاده کردم (البته در کنار میکروفون‌های دیگر).

Neumann TLM-103
این میکروفون جزو میکروفون‌های ارزان قیمت نویمان محسوب می‌شود و در فرکانس بالا کمی aggressive صدا می‌دهد. اما برای ضبط سازهایی با صدایی تیره یا بم (مثلا کنترباس و عود) می‌تواند در بعضی از موقعیت‌ها گزینه‌ی نسبتا مناسبی باشد. از این میکروفون برای رکورد وُکال در موسیقی رَپ هم استفاده می‌شود. تاکید روی فرکانس‌های بالا (گاهی) به وکالیست‌های رپ کمک می‌کند تا به صدایی explosive دست پیدا کنند، که معمولا (؟) برای رپ مناسب است.

Neumann TLM-49
این میکروفون هارمونیک‌ها را چندان "درست" بازتولید نمی‌کند (TLM-103 هم همینطور). به همین دلیل گاهی به شدت نیاز به دست‌کاری دارد، تا به آنچه انتظار می رود "نزدیک" شود. اما این میکروفون، به گمان من، در موقعیت‌های بیشتری پاسخگوست تا TLM103، به این دلیل که TLM103 به خاطر داشتن presence زیاد کمی body از دست می‌دهد و به EQ هم واکنش دوستانه‌ای نشان نداده و فورا Hard صدا می‌دهد (حتی نسبت به EQهای smooth که واکنش نرمی نسبت به سیگنال نشان می‌دهند) مخصوصا در فرکانس‌های بالا  ...  در ضمن ردپای تاکید روی فرکانس های بالا در TLM49 کمتر شنیده می‌شود. 
من شخصا از صدای هیچ کدام از این دو میکروفون لذت نمی‌برم، اما از هر دو دفاع می‌کنم. چرا که هر دو می‌توانند به شدت مفید باشند (یا به شدت مُضِر). همه چیز کاملا بستگی به موقعیت دارد.

Neumann KM84
پیش از هرچیز باید اشاره کنم که این میکروفون، برخلاف تصور بسیاری، هیچ ارتباطی به KM184 (که کمی Hard و نازک صدا می‌دهد) ندارد. میکروفون KM84 از جمله میکروفون‌های نویمان است که گاهی برای ضبط سازهای کلاسیک مناسب است چرا که تاکیدی روی یک باند فرکانس خاص ندارد. اما میدرنج در این میکروفون می‌تواند در مواردی کمی از تمرکز (یا focus) خود را از دست بدهد، به همین دلیل شاید، در بعضی از موقعیت‌ها، برای سازهایی که صدای بلندی ندارند (مثلا برای گیتار کلاسیک) گزینه‌ی چندان مناسبی نباشد (هرچند که در این مساله باید جنبه‌های گوناگونی را مورد توجه قرار داد که نیاز به تجربه و دانش آکوستیک دارد).
نکته: در موقعیت‌هایی که میدرنج در KM84 نامتمرکز صدا می‌دهد، شاید Sennheiser MKH-40 گزینه‌ی خوبی باشد.

لازم به ذکر است که داشتن یک میکروفون ۱۰ هزار دلاری لزوما یک ضبط درخشان را به همراه نمی‌آورد و در این مورد، مانند بسیاری موارد دیگر، دانش و تجربه و خلاقیت در زمینه‌ی موسیقی، آکوستیک و مهندسی صدا حرف اول و آخر را می‌زنند.

امیدوارم که این مقاله به مخاطبین سایت میکسوفون کمک کند تا به صداهای جذاب‌تری دست پیدا کنند.

موفق باشید.

سوییس، مارس ۲۰۱۷
Babak Golestani. Mixofon